W Polsce wyrazem wolności sumienia i wyznania jest możliwość tworzenia nowych związków wyznaniowych. SOISH jako jeden z celów swojej działalności uznaje monitorowanie realizacji wolności sumienia i wyznania przez władze państwowe. W zawiązki z powyższym zwróciliśmy się do Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji z prośbą o udzielnie informacji w zakresie rejestracji nowych związków wyznaniowych.

Przedstawiciele Kongresu Świeckości oraz kilkunastu partii politycznych i innych organizacji społecznych przygotowali projekt ustawy o jawności przychodów kościołów i związków wyznaniowych oraz o likwidacji ich przywilejów finansowych^[1]. Na konferencji prasowej w dniu 31 stycznia 2019 r. przedstawiono główne założenia projektu oraz ustne motywy uzasadniające propozycje zmian legislacyjnych. Uczestniczy konferencji poinformowali także o powołaniu komitetu obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej pn. Świeckie Państwo i rozpoczęciu zbierania podpisów w tej sprawie.

Z koniecznością zapewnienia wolności sumienia i wyznania muszą się zmierzyć także pracodawcy. SOISH rekomenduje lekturę publikacji przygotowanej przez RPO w tej sprawie. Propozycje zmian: legislacyjnych, w zakresie edukacji i praktyki postępowania zmierzają do urzeczywistnienia tego prawa i uniknięcia nierównego traktowania w pracy ze względu na wyznanie.

StowarzyszenieSOISH zwróciło się do Rzecznika Praw Obywatelskich z prośbą o analizę czy Sąd Rejonowy w Grodzisku Mazowieckim wydając postanowienie zabezpieczające w głośnej sprawie 9-latki we właściwym stopniu uwzględnił art. 53 ust 1 Konstytucji w związku z art. 48 ust. 1 Konstytucji.

Rozważania na przykładzie projektu ustawy o świeckim państwie Stowarzyszenia Inicjatywa Polska.

Fundusz Kościelny został utworzony na mocy art. 8 ustawy z 20 marca 1950 roku o przejęciu przez państwo dóbr martwej ręki, poręczeniu proboszczom posiadania gospodarstw rolnych i utworzeniu Funduszu Kościelnego (Dz.U. 1950 Nr 9, poz. 87). Fundusz Kościelny stanowi wyodrębnioną pozycję w części 43 budżetu państwa – wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne, w dziale 758 – różne rozliczenia, w rozdziale 75822 – Fundusz Kościelny, której dysponentem jest minister właściwy do spraw wyznań religijnych oraz mniejszości narodowych i etnicznych – obecnie Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji.

W zakresie nauczania religii w szkołach publicznych projekt Stowarzyszenia Inicjatywa Polska zakłada zmiany w postaci zakazu finansowania wynagrodzenia nauczycieli religii ze środków publicznych, wprowadzenia obligatoryjnego pisemnego oświadczenia rodziców w sprawie uczęszczania na lekcje religii, nie wliczania do średniej ocen oceny z religii bądź etyki oraz traktowanie religii jako przedmiotu nadprogramowego. Projekt utrzymuje zaangażowanie szkoły publicznej w lekcje religii poprzez możliwość udostępniania pomieszczeń kościołom i innym związkom wyznaniowym, które posiadają prawo do nauczania religii. Powyższe propozycje mają zostać wprowadzone w wyniku nowelizacji art. 12 ustawy z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (t.j. Dz.U. z 2018 r. poz. 1457). Autorzy w uzasadnieniu projektu wskazali, że w ich opinii zmiany te pozwolą na zbliżenie Polski do właściwej realizacji zasady bezstronności państwa w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych wyrażonej w art. 25 ust 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz.U. 1997 Nr 78, poz. 483).

Zgodnie a art. 25 ust. 2 Konstytucji RP „władze publiczne w Rzeczypospolitej Polskiej zachowują bezstronność w sprawach przekonań religijnych, światopoglądowych i filozoficznych, zapewniając swobodę ich wyrażania w życiu publicznym”. Konstytucyjny termin „bezstronność” stanowi przejaw kompromisu, między zwolennikami i przeciwnikami zasady neutralności światopoglądowej państwa, zawartego w czasie prac nad treścią obecnie obowiązującej Ustawy Zasadniczej. Dodać należy, że zasada bezstronności zastąpiła funkcjonującą w Konstytucji z 1952 r. formułę rozdziału państwa od Kościoła („Kościół jest oddzielony od państwa. Zasady stosunku państwa do Kościoła oraz sytuację prawną i majątkową związków wyznaniowych określają ustawy”^[1]). I choć z perspektywy semantycznej pojęcia „bezstronność” i „neutralność” mają charakter synonimiczny, to w kontekście ratio legis omawianego przepisu konstytucyjnego wybór terminu „ bezstronność” ma istotne znaczenie.

Istota wolności religijnej przejawia się w dwóch aspektach: wewnętrznym – wolności sumienia i zewnętrznym – wolności do uzewnętrzniania swoich poglądów zarówno prywatnie, jak i publicznie oraz wolności od przymusu zewnętrznego w zakresie ujawniania swoich przekonań. Ten zewnętrzny aspekt wolności religijnej jest chroniony prawem.
Wolność religijna w wymiarze zewnętrznym we współczesnej kulturze prawnej jest postrzegana w wymiarze pozytywnym – wolność uzewnętrzniania swoich poglądów religijnych i negatywnym – wolność od przymusu zewnętrznego. Gdzie przymus zewnętrzny jest rozumiany jako pochodzący od osób, grup osób, czy też władzy publicznej.

Stanowisko Stowarzyszenia SOISH wobec projektu ustawy o świeckim państwie Stowarzyszenia Inicjatywa Polska oraz analizy prawnej tego projektu dokonanego przez Instytut na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris. 

https://www.rp.pl/Prawo-dla-Ciebie/301179962-Stowarzyszenie-SOISH-o-projekcie-ustawy-o-swieckim-panstwie.html