Istota wolności religijnej przejawia się w dwóch aspektach: wewnętrznym – wolności sumienia i zewnętrznym – wolności do uzewnętrzniania swoich poglądów zarówno prywatnie, jak i publicznie oraz wolności od przymusu zewnętrznego w zakresie ujawniania swoich przekonań. Ten zewnętrzny aspekt wolności religijnej jest chroniony prawem.
Wolność religijna w wymiarze zewnętrznym we współczesnej kulturze prawnej jest postrzegana w wymiarze pozytywnym – wolność uzewnętrzniania swoich poglądów religijnych i negatywnym – wolność od przymusu zewnętrznego. Gdzie przymus zewnętrzny jest rozumiany jako pochodzący od osób, grup osób, czy też władzy publicznej.

Zgodnie z koncepcją przyjętą przez polskiego ustawodawcę do kręgu podmiotów wolności religijnej zaliczamy:
1) każdego człowieka – bez ograniczeń wynikających z takich okoliczności, jak narodowość, rasa, czy obywatelstwo; ustrojodawca nie przesądzają jednak jednoznacznie, czy jednostka, aby w pełni korzystać z wolności religijnej musi być pełnoletnia. Termin „człowiek” zastąpił stosowane w Konstytucji 1952 r. pojęcie „obywatel” podkreślające ścisłe powiązanie podmiotu praw z państwem;
2) rodzinę i rodziców oraz
3) Kościoły i inne wspólnoty religijne o uregulowanej sytuacji prawnej .
Zakres podmiotowy wolności religijnej został określony w art. 53 ust. 2- 7 poprzez opisany w nich katalog uprawnień. Wciąż nierozstrzygnięta przez doktrynę pozostaje kwestia, czy powyższe wyliczenie ma charakter enumeratywny, czy przykładowy. Ochrona konstytucyjna obejmuje zarówno pozytywny, jak i negatywny aspekt wolności religijnej. Wolność religijna w rozumieniu pozytywnym, zgodnie z art. 53 ust. 2, obejmuje wolność wyznawania lub przyjmowania religii według własnego wyboru oraz uzewnętrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitwę, uczestniczenie w obrzędach, praktykowanie i nauczanie. Wolność religii obejmuje także posiadanie świątyń i innych miejsc kultu w zależności od potrzeb ludzi wierzących oraz prawo osób do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie się znajdują. Nadto, zgodnie z wolą ustrojodawcy, rodzice mają prawo do zapewnienia swoim dzieciom wychowania moralnego i religijnego zgodnie ze swoimi przekonaniami a Kościoły i związki wyznaniowe o uregulowanej sytuacji prawnej mogą nauczać religii w szkole. Wolność religijna w aspekcie negatywnym obejmuje zakaz:
1) zmuszania kogokolwiek przez kogokolwiek do uczestniczenia lub nieuczestniczenia w praktykach religijnych oraz
2) zobowiązywania przez organy władzy publicznej do ujawniania swojego światopoglądu, przekonań religijnych lub wyznania .